قواعد اینکوترمز

کلمه اینکوترمز مخفف عبارت International Commercial Terms است. اینکوترمز مجموعه‌ای استاندارد از اصطلاحاتی است که توسط اتاق بازرگانی بین‌الملل (ICC)[1] ایجاد شده است و بخش‌های کلیدی حمل‌ونقل را به طور جهانی تعریف می‌کند. درواقع اینکوترمز در سطح بین‌المللی به رسمیت شناخته شده است و با شفاف‌سازی تعهدات خریدار و فروشنده، از سردرگمی و اشتباه در قراردادهای تجاری بین‌الملل ممانعت به عمل می‌آورد.

ICC نخستین بار در سال 1936 قواعد اینکوترمز را تعیین و در دوره‌های مختلف آنها را به‌روزرسانی کرد تا منطبق بر روش‌های تجارت باشد. آخرین به‌روزرسانی مربوط به سال 2010 است و تفاوت آن 2010 با نسخه قبلی یعنی 2000، تعداد اینکوترمز است که از 13 به 11 کاهش یافته است و چهار اصطلاح DAF، DES،DDU و DEQ با DAT و DAP جایگزین شده‌اند؛ لذا هنگام استفاده از اینکوترمز در قراردادها بهتر است مشخص شود که مربوط به کدام نسخه است.

اینکوترمز را می‌توان از نظر محل تحویل کالا در چهار گروه E، F، C و D جای داد که در ادامه به شرح هر یک از آنها پرداخته می شود.

اینکوترمز گروه E

این گروه تنها شامل اینکوترمز EX Work یا به‌اختصار EXW است. در EXW فروشنده کمترین مسئولیت و ریسک را بر عهده دارد و عمده مسئولیت حمل بار بر عهده خریدار است.

(نام محل تحویل تعیین‌شده)EXW

کوتاه شده عبارتِ Ex Work
معنای فارسی: تحویل کالا در محل کار (نام محل مقررشده تحویل کالا)
مثال: EXW Padena Polymer factory, Qazvin, Iran
روش‌های حمل تحت پوشش

در این قانون فروشنده کالا، مسئول بسته‌بندی و ترخیص کالا از کارخانه است. خریدار نیز مسئولیت بارگیری اجناس برای حمل، انتقال کالا به ترمینال یا بندر کشور مبدأ، حمل کالا، تخلیه کالا در بندر یا ترمینال مقصد و انتقال کالا به مقصد نهایی یا انبار را بر عهده دارد. تمامی هزینه‌های موجود در این اصطلاح اعم از بیمه، پرداخت عوارض گمرک و مالیات در کشور مبدأ، ترخیص کالا جهت صادرات، ریسک خرابی کالا، امور گمرکی و هزینه‌های آن جهت واردات کالا در کشور مقصد بر عهده خریدار است.

EXW برای واردکننده کالا از کشوری دیگر می‌تواند دشوار یا مسئله آمیز باشد، چرا که پس از خرید هم به ارتباط با فروشنده یا اختیار او برای عبور کالا از گمرک یا تهیه مدارک حمل نیاز دارد لذا درصورتی‌که خریدار امکان انجام تشریفات گمرکی در کشور فروشنده را ندارد بهتر است به جای EXW از FCA استفاده کند.

وظایف فروشنده

تهیه پیش فاکتور، کالا و بسته‌بندی محصول جهت صادرات

وظایف خریدار

بارگیری کالا در محل فروشنده
پرداخت هزینه‌های بازرسی
تهیه گواهی صادرات و انجام تشریفات مربوطه
حمل تا ترمینال یا بندر، بارگیری، حمل تا کشور مقصد، ترخیص کالا و انجام امور گمرکی در کشور مقصد و حمل تا مقصد نهایی

اینکوترمز گروه F

این گروه شامل سه اصطلاح FCA، FAS و FOB می‌باشد که در آنها فروشنده کالا را در کشور مبدأ به شرکت حمل تعیین‌شده از طرف خریدار تحویل می‌دهد. در تمام اینکوترم های F در محل تحویل کالا، ریسک از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود.

(نام محل تحویل مقرر)FCA

کوتاه شده عبارتِ Free Carrier
معنای فارسی: تحویل کالا در محل مقرر به حمل‌کننده (نام محل مقرر)
مثال:

در محل سازنده: FCA ABB factory – 1133 South Cavalier Drive, Alamo USAo
در محل حامل: FCA Panalpina World Transport, 6/F AZIA Center, 1233 Lujiazui, Ring Road Pudong New Area, Shanghai 200120, Chinao
در فرودگاه: FCA KLM – Menzies World BV, Brandenburgbaan 2b, 3045 AK Rotterdam

حالتی است که فروشنده کالا را پس از ترخیص برای صدور به حمل‌کننده تعیین‌شده از طرف خریدار تحویل می‌دهد. مابقی مسئولیت‌ها از قبیل حمل کالا، تخلیه کالا در بندر یا ترمینال خریدار و انتقال آن‌ها به مقصد نهایی و هزینه عقد قرارداد بیمه و حمل، انبار و تخلیه نیز بر عهده خریدار است.

زمانی ریسک کالا از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود که کالا در محل مورد توافق از گمرک ترخیص و بارگیری شده باشد. خریدار و فروشنده ممکن است برای بارگیری کالا در کانتینر یک کشتی توافق کرده باشند بنابراین مسئولیت فروشنده در ایستگاه کانتینرهای حمل دریایی به خریدار منتقل می‌شود.

وظایف فروشنده

تهیه کالا مطابق قرارداد
بسته‌بندی و علامت‌گذاری
اخذ گواهی صادرات و ترخیص کالا جهت صادرات
حمل تا ترمینال و تحویل کالا در محل مقرر

وظایف خریدار

پرداخت هزینه‌های مربوط به بارگیری و تخلیه بار و حمل
انجام امور مربوط به واردات مانند ترخیص کالا جهت ورود و پرداخت مالیات و عوارض

(نام بندر حمل) FAS

کوتاه شده عبارتِ Free Alongside Ship
معنای فارسی: تحویل کالا در کنار کشتی (نام بندر مقررشده)
مثال: FAS – Pier 10 Port of Miami Florida

صادرکننده مسئول حمل کالای خریدار تا کنار کشتی و ترخیص کالا از گمرک و پرداخت عوارض صادرات و هرگونه هزینه مربوط به صادرات است و خریدار مسئول بارگیری اجناس به کشتی و پرداخت خسارت یا هزینههای پس از آن از قبیل تأخیر در رسیدن اجناس به کشور مقصد، آسیب به بار، تخلیه، عوارض گمرکی و مالیات ورودی است؛ همچنین در صورت نیاز به بازرسی، خریدار مسئول پرداخت هزینه‌های بازرسی خواهد بود.

FAS اغلب برای کالاهایی که در کانتینر نمی‌گنجند مورد استفاده قرار می‌گیرد، درحالیکه کالاهای کانتینری اغلب پیش از حمل به محوطه کانتینری یا ترمینال منتقل می شوند (نه به کنار کشتی)، لذا در حالتی که کالا کانتینری باشد بهتر است از اصطلاح FCA برای آن استفاده شود.

وظایف فروشنده

تهیه کالا مطابق قرارداد
بسته‌بندی و علامت‌گذاری
اخذ گواهی صادرات و ترخیص کالا و پرداخت عوارض گمرکی و مالیات جهت صادرات
حمل تا ترمینال و تحویل کالا در محل مقرر

وظایف خریدار

پرداخت وجه کالا طبق قرارداد
پرداخت هزینه حمل و بیمه، بارگیری و تخلیه بار از نقطه تحویل تا مقصد
پرداخت هزینه‌های گمرک و ترخیص کالا در کشور مقصد

(نام بندر بارگیری) FOB

کوتاه شده عبارتِ Free on board
معنای فارسی: تحویل کالا روی عرشه کشتی (نام بندر مقررشده)
مثال: FOB Valparaiso port, Chile

در اینکوترمز FOB فروشنده مسئول حمل کالا تا بندر و بارگیری آن روی کشتی و همچنین ترخیص کالا و پرداخت عوارض گمرکی است؛ لذا قیمت FOB قیمتی است که در آن هزینه کالا، حمل آن تا بندر و بارگیری آن روی کشتی لحاظ شده است. وقتی کالا از لبه کشتی عبور کند، ریسک از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود. هزینه‌های بعدی شامل حمل دریایی، تخلیه در بندر کشور مقصد و حمل از بندر تا مقصد نهایی و نیز هزینه‌های مربوط به بیمه و بازرسی بر عهده خریدار است.

ترم FOB بیشتر برای بارهای فله‌ای مانند نفت، زغال‌سنگ، غلات یا سنگ معدن و نیز بارهایی همچون صفحات فلزی، لوله و الوار چوب به کار می‌رود.

وظایف فروشنده

تهیه کالا مطابق قرارداد
بسته‌بندی و علامت‌گذاری
پرداخت همه هزینه‌ها تا زمان بارگیری کالا روی کشتی و مخارج انجام تشریفات گمرکی و عوارض و مالیات در کشور مبدأ

وظایف خریدار

پرداخت وجه کالا مطابق با قرارداد
تقبل همه هزینه‌ها از زمان تحویل گرفتن کالا روی کشتی تا مقصد اعم از حمل روی کشتی، تخلیه در مقصد و مخارج انجام تشریفات گمرکی و عوارض و مالیات در کشور مقصد
پرداخت هزینه بازرسی پیش از حمل

قواعد اینکوترمز